Газета "Позиция профсоюза" №3-4 (098-099) март-апрель 2012
Асылбек Токтогулович Токтогулов-
Кыргызстан профсоюздар федерациясынын торагасы
2012-жылдын 19-мартында болуп откон Кыргызстан профсоюздар федерациясынын Кенешинин жыйынында уюштуруу маселеси каралды. Кенеш Канатбек Досбаевич Осмоновду Кыргызстан профсоюздар федерациясынын Кенешинин торагалык кызматынан бошотту.
Кенештин мучолору торагалык кызматты атаандаштык тартиби менен шайлоону чечишти жана ал кызматка 4 талапкердин: Кыргызстан профсоюздар федерациясынын Кенешинин торагасынын биринчи орун басары Т.Н.Жаналиевдин, курулуш жана курулуш онор жайы кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин торагасы Т.С.Султакеевдин, тейлоо тармагынын текстиль, женил онор жай жана экономиканын аралаш тармактарынын кызматкерлеринин профсоюзунун республикалык комитетинин торайымы Р.Б.Бабаеванын, билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин торагасы А.Т.Токтогуловдун талапкерликтерин корсотту.
Талкуу учурунда Т.Н.Жаналиев жана Т.С.Султакеев аларды корсотушкон Кенештин мучолоруно ыраазычылык билдиришуу менен оз талапкерликтерин алып салышты. Торагалык кызматка талапкер калган 2 адамга Кенештин мучолору жашыруун жабык добуш беруу менен шайлоону жургузушту. Анын натыйжасында Р.Б.Бабаева 8 добушка, А.Т.Токтогулов 21 добушка ээ болушту. Ошентип, копчулук добушка ээ болгон Асылбек Токтогулович ТОКТОГУЛОВ Кыргызстан профсоюздар федерациясынын Кенешинин торагасы болуп шайланды.
2000-жылдан тартып биздин тармактык профсоюзду узгултуксуз жетектеп келаткан Асылбек Токтогуловичти бул жогорку даражалуу кызматка шайланышы менен билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун областтык, райондук, шаардык, ЖОЖ, АООЖ комитеттери, профсоюздук активи, Борбордук Комитеттин президиуму жана аппараты, «Позиция профсоюза» газетасынын редакциясы чын дилден куттуктайбыз, Сиздин, урматтуу Асылбек Токтогулович, республиканын эн ири жана эн коп сандуу коомдук уюму болгон профсоюз тармагынын башында турган ардактуу кызматыњызга ийгиликтерди, бекем ден соолукту, тармактык комитеттерибизге ынтымакты, жалпы профсоюздук биримдикти каалайбыз!
ПРЕЗИДИУМДУН КЕЗЕКТЕГИ ЖЫЙЫНЫ
2012-жылдын 29-декабрында И.Раззаков атындагы Кыргыз мамлекеттик техникалык университетинин базасында Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин президиумунун кезектеги жыйыны болуп отту.
Анын ишине Борбордук Комитеттин президиумунун мучолорунон тышкары тармактык профсоюздун райондук, шаардык, ЖОЖ, АООЖ комитеттеринин жетекчилери, тармактык профсоюздун республикалык текшеруу комиссиясынын мучолору, басма соз окулдору, аппараттын кызматкерлери катышты.
Аны Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин торагасы А.Т.Токтогулов кириш соз суйлоо менен ачты.
Жыйында томонку маселелер каралды:
И.Раззаков атындагы Кыргыз мамлекеттик техникалык университетинин ректору Туратбек Болотбекович Дуйшеналиев куттуктоо соз суйлоду.
1. Областтын билим беруу уюмдарында аракеттенип жаткан эмгек мыйзамдуулугунун сакталышына козомол жургузуу боюнча Нарын областынын Кочкор, Ат-Башы райондук жана Нарын шаардык тармактык профсоюз комитеттеринин иш практикалары жонундо.
2. Студент жаштар менен иштоодо, алардын социалдык жана укуктук маселелерин чечуудо Талас, Нарын, Баткен жана Ысык-Кол мамлекеттик университеттеринин профкомдорунун иштери жонундо.
3. Профсоюздук бюджеттин аткарылышы жана аларга текшеруу комиссиялары тарабынан козомолдук жургузуу боюнча Чуй областынын Москва, Панфилов райондук жана Токмок шаардык тармактык профсоюз комитеттеринин иштери жонундо.
4. «Жылдын мыкты социалдык оноктошу» республикалык тармактык профсоюздун кароо-сынагын откоруу жонундо.
5. Профсоюз комитеттеринин торагаларын бекитуу жонундо.
Кун тартибиндеги биринчи маселе боюнча «Областтын билим беруу уюмдарында аракеттенип жаткан эмгек мыйзамдуулугунун сакталышына козомол жургузуу боюнча Нарын областынын Кочкор, Ат-Башы райондук жана Нарын шаардык тармактык профсоюз комитеттеринин иш практикалары жонундо» Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин башкы укуктук инспектору Б.М.Кадыркулов, экинчи маселе боюнча «Студент жаштар менен иштоодо, алардын социалдык жана укуктук маселелерин чечуудо Талас, Нарын, Баткен жана Ысык-Кол мамлекеттик университеттеринин профкомдорунун иштери жонундо» Борбордук Комитеттин болум башчысы В.А.Бредихина билдируулорду жасашты.
Президиум «Профсоюздук бюджеттин аткарылышы жана аларга текшеруу комиссиялары тарабынан козомолдук жургузуу боюнча Чуй областынын Москва, Панфилов райондук жана Токмок шаардык тармактык профсоюз комитеттеринин иштери жонундо» маселени карады.
Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин торагасы А.Т.Токтогуловдун 2012-жылы тармактык профсоюзда «Жылдын мыкты социалдык оноктошу» республикалык кароо-сынагын откоруу жонундо билдируусун укту жана президиум ал кароо-сынакты откоруу боюнча чечим кабыл алды (кароо-сынакты откоруу боюнча жобо, аны откоруу боюнча отчет беруунун улгусу, республикалык кароо-сынакты откоруу жана жыйынтыктоо боюнча штабдун тутуму газетанын кийинки санына жарыяланат).
Президиумдун жыйынында жаныдан шайланган Нарын областынын Жумгал райондук билим жана илим кызматкерлер профсоюз комитетинин торайымы Б.А.Жамантаеванын ыйгарым укуктары бекитилди.
Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин торагасы А.Т.Токтогулов президиумдун жыйынын жыйынтыктап соз суйлоду.
Президиум кун тартибинде каралган маселелер боюнча токтомдорду кабыл алды.
Ушуну менен Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин президиумунун кезектеги жыйыны оз ишин аяктады.
ПРОФАКТИВ УЧУН СЕМИНАР
Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитети тармактык профсоюздун активи менен семинар откорду. Ага областтык, шаардык, райондук, ЖОЖ, АООЖ комитеттеринин жетекчилери катышты.
Семинарда Борбордук Комитеттин жооптуу кызматкерлери билим беруу жана илим кызматкерлеринин эмгек акыларына, кошумча толоолорго, эмгекке жарамсыздык баракчалары боюнча эсептоолорго, жумушка кабыл алууга жана бошотууга, кызматкерлерге эмгектенуу шарттарын тузууго жана коргоого, техникалык коопсуздук эрежелерин сактоого байланышкан маселелер жаатында акыркы убактарда кабыл алынган мыйзам актылары тууралуу айтып беришти жана катышкандардын суроолоруна жоопторду кайтарышты.
Мугалимдин колдоочусу агайга
(Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин торагасы
Асылбек Токтогулович ТОКТОГУЛОВго)
Элим деп чуркап куну-туну,
Эже-агайдын акталып умуттору.
Балыкчыда бир мектепте огуй сымал,
Бая куну сиз аркылуу жарык куйду.
Кубанычтын чеги жок, бар болуњуз,
Крупская мугалимдери терењ суйду.
ххх
Бардыгына бирдей карап тењ экенсиз,
Бакай Ата сыяктуу кењ белемсиз.
Байкуш кылбай мугалимди котормолоп,
Баа жеткис арка-жолок бел экенсиз.
Оркунуњуз узарып, бата тийсин,
Омур улаар мурок сууга тетесиз.
ххх
Кандай алкап мактасак, жарашат деп,
Канчалаган профсоюздар салышат кеп.
Биздин койгой, биздики эмес, сиздики окшоп,
Бардык сокку, чабуулга тургансыз бек.
Пикеттерди баштабай мындан ары,
Биригели, андайларга коёлу чек.
Т.А.ТОКТОСУНОВ,
Балыкчы шаарындагы Н.К.Крупская атындагы
№ 9 орто мектептин жалпы жамаатынын атынан
дене тарбыя мугалими
Жањы торайым
Билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Жумгал райондук комитетинин пленумунда уюштуруу маселеси каралып, башка ишке откондугуно байланыштуу Кубат Ниязбеков райондук комитеттин торагалык кызматынан бошотулду. Атаандаш кырдаалда откорулгон шайлоодо жењип чыккан Бегимкан Абировна ЖАМАНТАЕВА райондук комитеттин торайымы болуп шайланды.
Ал 1960-жылы Чуй областынын Кант районундагы Бирлик айылында туулган, кыргыз. Пржевальск шаарындагы педагогикалык окуу жайын жана Кыргыз мамлекеттик кыз-келиндер институтун аяктаган. Эмгек жолун 1979-жылы Жумгал районундагы Москва (азыркы Т.Турсунбаева атындагы) орто мектепте башталгыч класстардын мугалими болуп иштоо менен баштаган. 1984-жылы ушул мектептин окуу болумунун башчысы, 1994-жылы мектеп директору болуп дайындалган. 2003-жылдын декабрь айында ушул эле райондогу Мидин Алыбаев атындагы орто мектептин директору болуп дайындалган жана бул кызматта 2012-жылдын 12-январында азыркы кызматына шайланганга чейин иштеген.
Кыргыз Республикасынын билим беруусунун отличниги. Нарын облустук билим беруу башкармалыгынын, Жумгал райондук администрациясынын жана райондук кењештин Ардак грамоталары менен сыйланган. Уй-булолуу, 3 бала тарбыялап остургон.
Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин аппараты жана «Позиция профсоюза» газетасынын редакциясы Бегимкан Абировнаны Нарын областынын Жумгал райондук билим жана илим кызматкерлеринин профсоюз комитетинин торайымы болуп шайланышы менен куттукташат, ишине албан ийгиликтерди, озуно бекем ден соолукту жана уй-булосуно бакты-таалайды каалашат.
Маараке
Куттуктайбыз!
2012-жылдын февраль айында билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Жети-Огуз райондук комитетинин торагасы Мусакадыр Исашович ЖУМАГУЛОВ жана билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Чаткал райондук комитетинин торагасы Азанкан Батырбекович БАТЫРБЕКОВ 60 жашка, март айында билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Тогуз-Торо райондук комитетинин торагасы Молдобек Эпеевич ЭПЕЕВ 65 жашка, билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Озгон райондук комитетинин торайымы Галина Турдиевна ПРИМБЕРДИЕВА 70 жашка толду. Маараке ээлери болушкан кесиптештерибизди Кудай берген жаштары менен куттуктайбыз, оздоруно бекем ден соолук, бакты-таалай, иштерине албан-албан ийгиликтерди каалайбыз!
Кыргыз Республикасынын билим жана илим
кызматкерлеринин профсоюзунун
Борбордук Комитетинин аппараты,
«Позиция профсоюза»
газетасынын редакциясы
В интересах всех
1 марта 2012 года в Кыргызском Национальном университете имени Жусупа Баласагына на базе Юридического института состоялось выездное совместное заседание профсоюзного комитета КНУ и профсоюзного актива института. Оно было посвящено изучению и обобщению опыта совместной работы администрации и профсоюзного бюро Юридического института по развитию системы социального партнерства в интересах коллектива института и реализации единой государственной политики в области предупреждения коррупции.
Заседание проходило под председательством Сальпиева Ш. Б., который возглавляет объединенный профсоюзный комитет КНУ. В своей вступительной речи председатель профкома Сальпиев Ш.Б. отметил особую актуальность рассматриваемых вопросов и их значение в деятельности КНУ. Они являются приоритетными для профсоюзного актива, так как от их решения зависят повседневная жизнь работников университета и результативность их труда. Профсоюзный комитет КНУ осуществляет постоянный контроль над работой профбюро структурных подразделений в этом направлении. В работе выездного заседания приняли участие представители администрации (дирекции) Юридического института и председатель Центрального Комитета профсоюза работников образования и науки Кыргызской Республики Токтогулов А. Т.
В ходе своих выступлений директор Юридического института, профессор Бокоев Ж. А., председатель профсоюзного бюро института Апсаматов У. А. на многочисленных примерах повседневной деятельности этого структурного подразделения показали, какую роль и значение в жизни его коллектива – работников и студентов, играет созданная система социального партнерства. Ее результативное функционирование способствует решению поставленных перед первичными профсоюзными организациями КНУ уставных целей и задач.
Юридический институт при КНУ со статусом юридического лица стал функционировать с 1 января 2011 года. Среди первоочередных задач своей деятельности, администрация института во главе с директором Бокоевым Ж. А. поставила решение вопросов по созданию соответствующих безопасных и надлежащих условий для обеспечения производственной и учебной деятельности работников и студентов, соблюдению техники безопасности, социально – экономической поддержке отдельных категорий работников, организации широкомасштабной культурно-массовой, оздоровительной и спортивной работы, защите интересов членов коллектива института. В этом направлении администрацией и профбюро института достигнуты значительные успехи.
Положительные результаты работы этих социальных партнеров по итогам ранее проведенной в институте проверки со стороны профсоюзного комитета были отмечены участниками прошедшего заседания и председателем Центрального Комитета профсоюза работников образования и науки Кыргызской Республики Токтогуловым А. Т. Они высказали единое мнение, что в Национальном университете, в частности в Юридическом институте создана и успешно функционирует модель социального сотрудничества и диалога между администрацией и профсоюзным актива в интересах своего коллектива, которая рекомендуется для внедрения в практику деятельности подобных в КНУ образовательных структур со статусом юридического лица, а также других вузов страны.
Особый интерес для участников заседания профактива КНУ вызвала информация директора Бокоева Ж. А. о проведении в Юридическом институте профилактических мероприятий по пресечению коррупционных проявлений и общественном контроле над реализацией мер в сфере предупреждения коррупции. В их числе – искоренение причин, факторов и условий, порождающих коррупцию, создание в институте нетерпимого отношения к ней. Заслуживает пристального внимания внедрение в повседневную практику работы института специально разработанной программы (AVN) по автоматизированному электронному учету посещаемости и результатов учебной деятельности студентов, решительная борьба администрации с неуспевающими и постоянно отсутствующими на занятиях студентами. В результате этой работы посещаемость студентами занятий значительно повысилась, и на данный момент составляет более 90 %. Усилен административный и общественный контроль над научно-профессиональным ростом профессорско-преподавательского состава в соответствии с требованиями времени. К чтению лекций и проведению практических занятий, привлекаются ведущие юристы не только Кыргызстана, но и из стран ближнего и дальнего зарубежья.
В своем выступлении председатель ЦК отраслевого профсоюза Токтогулов А. Т. напомнил присутствующим, что уже в своей инаугурационной речи Президент Кыргызской Республики Атамбаев А. Ш. провозгласил необходимость бескомпромиссной борьбы с коррупцией, отметив при этом следующее: «Если мы не искореним все проявления коррупции в нашем обществе, то будущее нашей страны под угрозой». В решении этой актуальной долгосрочной задачи, как подчеркнул Токтогулов А. Т., важную роль должна сыграть утвержденная Указом Президента Кыргызской Республики (2 февраля 2012 года) Государственная Стратегия антикоррупционной политики Кыргызской Республики.
Токтогулов А. Т. рассказал о той работе по противодействию коррупции, которую в настоящее время проводит Центральный комитет отраслевого профсоюза и его профсоюзные органы во всех районах страны. Он особо отметил, какую важную роль в построении правового государства всегда играла деятельность администрации, профсоюзного актива и коллектива Юридического института. Он выразил уверенность в том, что научно-профессиональный и интеллектуальный потенциал работников Юридического института будет являться важным звеном антикоррупционных сил государства.
Профсоюзный комитет КНУ
им. Жусупа Баласагына
Сиздер биздин газетадан эмгекти жана укукту коргоо боюнча дайыма жооп жана колдоо алаласыздар
Суроо: Эмгектик мертинууго чалдыккан учурда канчалык убакытка чейин эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпул толонот?
Жооп: Жолокпул дайындоого негиз болуп белгиленген тартипте саламаттык сактоо уюмдары тарабынан берилген эмгекке жарамсыздык баракчысы саналат.
Убактылуу эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпул ооруганда же мертингенде берилет.
Эмгекке жарамсыздыгын жоготкон буткул мезгилдин ичинде Медициналык-социалдык экспертизалоо комиссиясы (МСЭК) майыптуулукту белгилегенге чейин. Убактылуу эмгекке жарамсыздык пайда болгон кундон тартып торт ай откондон кийин (120 кун) же узгултук менен беш айдан ашпаган (150 кун) убакытка жалпы жонунан акыркы он эки айдын ичинде узакка ооруган адамдар корсотуулор бар болгон учурда МСЭКке куболондурууго жонотулот.
Суроо: Эмгектик мертинууго кандай кырсык учурлар кирет?
Жооп: Эмгектик мертинуудон (травма, куйуп калуу, ушук алуу ж.б.) улам убактылуу эмгекке жарамсыздык келип чыккан учурда жолокпул «Ондуруштогу боодо кырсыктарды териштируу жана эсепке алуу жонундо Жобону бекитуу тууралуу» Кыргыз Республикасынын Окмотунун 2001-жылдын 27-февралындагы № 64 токтому менен бекитилген ондуруштогу кырсык жонундо акт (Н-1 формасы) бар болгон учурда дайындалат.
Эмгектеги мертинуунун айынан убактылуу эмгекке жарасыздыкка томондогудой кырсык учурлары кирет: травма, катуу кесиптик оорулар жана уулануу, жылуулуктан жапа чегуу, куйуп калуу, ушук алуу, сууга чогуп кетуу, чагылган тийуу, ошондой эле жаратылыш кырсыктарынын (жер титироонун, жер кочкунун, суу ташкындоонун, бороондун ж.б.) учурунда ден соолуктун башкача бузулушу.
Суроо: Кесиптик оорулардын тизмесин кайдан тапса болот?
Жооп: Кесиптик ооруну саламаттыкты сактоо адистери жана МСЭК аныктайт.
Кесиптик оорудан улам убактылуу эмгекке жарамсыздык келип чыккан учурда жолокпул кесиптик оору учурун тергоо жонундо акт бар болгон учурда дайындалат. Убактылуу эмгекке жарамсыздык боюнча жµлокпулдарды дайындоо учурунда кесиптик оорулар деп «Кесиптик оорулардын тизмесин бекитуу жонундо» КРнын Окмотунун 2011-жылдын 16-майындагы № 225 токтому менен бекитилген кесиптик оорулардын тизмесинде корсотулгон оорулар саналат.
Суроо: Билим беруу тармагында иштегендер эмгектик мертинууго чалдыкса, жолокпулдарды эсептоо боюнча жалпы тушундурмо берсењиз?
Жооп: Кызматкерлердин айрым категорияларына убактылуу эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпул же кош бойлуулук жана торот боюнча жолокпул убактылуу эмгекке жарамсыз болуп калган кунго чейинки же кош бойлуулук жана торот боюнча оргууго кетээр алдындагы акыркы уч ай ичиндеги иш жузундогу эмгек акыдан кошумча толоолорду эске алуу менен эсептелет.
1) Билим беруу уюмдарынын кызматкерлеринин жолокпулу убактылуу эмгекке жарамсыздыгы педагогикалык иштеринин сааттарына акыны кошуу менен иш жузундогу эмгек акысынан, ошондой эле бир нече жерде иштеген деп эсептелбеген (класс жетекчисинин милдетин аткаруу, окуучулардын жазуу иштерин текшеруу, кабинеттерди, лабораторияларды жана болумдорду, ондуруштук окууну жана практиканы жетектоо ж.б.) педагогикалык иштери учун кошумча акы толоодон, белгиленген тартипте бекитилген сааттык иштерди толоп беруудон эсептелет.
2) Мектепке чейинки, мектептен тышкары билим беруу уюмдарынын, башталгыч, орто, жогорку кесиптик билим беруу уюмдарында иштеген педагогикалык кызматкерлерге жолокпул эсептоо учун бир уюмда иштеген бардык туру боюнча иш жузундогу педагогикалык иштери учун алган эмгек акысынын олчому эсепке алынат.
3) Мектепке чейинки, мектептен тышкары билим беруу уюмдарынын, башталгыч, орто, жогорку кесиптик билим беруу уюмдарынын бир эле учурда ошол эле уюмда окутуучулук же башка педагогикалык иштерди аткарган жетекчилерине жана башка кызматкерлерине жµлµкпул сааттарын (окутуучулук, педагогикалык иш) кошуу менен эмгек акысынын олчомунон эсептелет.
4) Жогорку кесиптик билим беруу уюмдарынын ректорлоруна, проректорлоруна, кафедра башчыларына, профессордук-окутуучулук курамына жана жетектоочу жана окуутучулук-комокчу персоналына кирген башка кызматкерлерине жолокпул бир уюмдагы иш жузундогу эмгек акысынан эсептелет.
Суроо: Жолокпулдарды толоо учун жоопкерчилик кимге жуктолот жана ал кимдер тарабынан козомолдонот?
Жооп: Кызматкер эмгек милдеттерин аткарууда мертинип, кесиптик оорууга чалдыкканы, болбосо ден соолугуна башка залал кетирилгени боюнча иликтоо комиссиясынын корутунду чечими акты менен аныкталган болсо, жооп томондогудой:
- Эмгекке убактылуу жарамсыздык боюнча жолокпулдарды туура дайындоо, эсептоо, аларды оз учурунда толоо жана бул максаттарга каражаттарды чыгымдоо учун жоопкерчиликти иш беруучу тартат.
- Жолокпулдардын убагында толонушуно коомдук козомолдук кылуу кызматкерлердин кесиптик бирликтерине жуктолот.
- Иш беруучунун пикири менен кызматкерлердин окулчулуктуу органынын ортосунда пикир келишпестиктер келип чыккан учурда маселе билим жана илим кызматкерлер профсоюзунун БКнин эмгекти коргоо инспекциясы аркылуу чечилет.
- Эмгектик мертинууго чалдыгып, эмгекке убактылуу жарамсыздык боюнча жолокпулду дайындоонун, толоонун тууралыгын жана создуктурулушун эмгек боюнча ыйгарым укуктуу деп эсептелген БКтин эмгекти коргоо боюнча башкы техникалык инспектору козомолдойт.
Суроо: Кызматкер кокусунан жумуштан сырткары (бытовой) мертинууго чалдакса, эмгекке убактылуу жарамсыздык боюнча жолокпул кандай толонот?
Жооп: Убактылуу эмгекке жарамсыздык боюнча жолокпул толоо бардык иш кундору учун иш беруучунун оз каражаттарынын (эмгек акы фондунун же кирешесинин) эсебинен томонку тартипте жургузулот:
1) Эмгек акынын (кирешенин) 100 пайызы олчомундо томонкулорго:
- эмгек акысы (же кирешеси) айына 50 эсептик корсоткучтон (5000 сом) ашпаган адамдарга;
- эмгектеги майыптыгынын же кесиптик оорунун натыйжасында ооруган адамдарга;
- бийик тоолуу шарттарда жана жетууго кыйын болгон алыскы зоналарда туруктуу иштеген жана жашаган адамдарга;
- Улуу Ата Мекендик согуштун майыптарына жана катышуучуларына;
- нур оорусу менен ооруган адамдарга;
- канды акысыз тапшырган донорлорго (эркектер-жылына кеминде торт жолу, аялдар жылына кеминде уч жолу) канды акыркы жолу бергенден кийин он эки ай бою;
- залалдуу шишик менен ооруган адамдарга;
- «Кыргыз Республикасынын Баатыры» жогорку артыкчылык даражасына татыктуу болгон адамдарга;
- I даражадагы «Манас» ордени менен сыйланган адамдарга;
- «Баатыр эне» ордени менен сыйланган энелерге.
2) Жогоруда корсотулгон категорияга кирбеген адамдарга алгачкы 10 жумуш куну учун жолокпул томонкудой олчомдо берилет:
- 5 жылга чейинки жалпы иш стажы бар кызматкерлерге орточо эмгек акынын олчомунун 60 пайызы;
- 5 жылдан 8 жылга чейинки жалпы иш стажы бар кызматкерлерге орточо эмгек акынын олчомунун 80 пайызы;
- 8 жыл жана андан ашык жалпы иш стажы бар кызматкерлерге орточо эмгек акынын олчомунун 100 пайызы.
3) Он биринчи жумушчу кундон тартып айына 50 эсептик корсоткуч (5000 сом) эсебинде толонот.
Суроо: Кызматкер жумуш убактысы буткондо уйуно кетип баратып, окуу жайдын короо-тосмосунан сырткары жерде кокусунан мертинууго чалдыкса, эмгек мертинуу деп эсептелеби жана эмгекке жарамсыздык боюнча жолокпул кандай тартипте толонот?
Жооп: 1. Кызматкердин жумуш куну бутуп, окуу жайдын короосунан сырткаркы жерде мертинууго чалдыккандыктан, эмгектик мертинуу деп эсептелбейт. Мындай жагдайдагы мертинуу жумуштан сырткары (тиричилик) мертинуу деп эсептелет.
Негизи: КРнын Окмотунун 2001-жылдын 27-февралындагы № 64 токтому менен бекитилген «Ондуруштук боодо кырсыктарды иликтоо жана эсепке алуу жонундо» Жобо.
2. Ал эми убактылуу эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпул толоо жообу жогорудагы суроодо корсотулгон шарттарда толонот.
Суроо: Эмгектик мертинуудо аралаш жоопкерчилик кайсы учурда колдонулат жана куноолуулор кандай аныкталат?
Жооп: Эгерде эмгектик мертинуу иш беруучунун куноосунон эле эмес, жабырлануучунун одоно этиятсыздыгынан улам дагы келип чыкса, анда аралаш жоопкерчилик колдонулат. Бул учурда ордун толтуруу акысынын олчому жабырлануучунун куноосуно жараша азайтылат. Жабырлануучунун куноосу иликтоо комиссиясы тарабынан пайыз менен аныкталат. Жабырлануучунун одоно этиятсыздыгынан жана иш беруучунун куноосу жок болгон учурда, анын жоопкерчилиги куноого жараша келип чыкпаганда (226-статьянын биринчи болугу), ордун толтуруунун олчому да ага жараша азайтылат. Мында зыяндын ордун толтуруудан толук баш тартууга жол берилбейт.
- Суроо: Дыйкан-фермердик чарбанын (ДФЧ) мучосу эмгектик мертинууго чалдыкса, убактылуу эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпул кандай толонот?
Жооп: ДФЧнын мучолору учун алгачкы он жумушчу кун учун эмгекке убактылуу жарамсыздык боюнча жолокпулду эсептоо учун орточо айлык эмгек акы анын эмгекке жарамдуу жашы жеткен ар бир мучосуно эсептелет, Оз ишин юридикалык жактан тузбостон жургузгон, ошондой эле жер улушун ижарага берген ДФЧнын мучолорунун (мурунку жыл учун толонгон) жер салыгынын жылдык олчому эмгек акынын жалпы жылдык фондун тузот.
1) ДФЧнын жашы жеткен эмгекке жарамдуу мучолоруно жана 12 айга болунгон эмгек акынын жалпы жылдык фонду ДФЧнын мучосуно орточо айлык эмгек акыны тузот.
2) Андан жолокпул эсептеле турган орточо кундук эмгек акы ДФЧнын эмгекке жарамдуу мучосунун орточо айлык эмгек акысы бир айдагы жумушчу кундордун санына болуу жолу менен аныкталат. Мында убактылуу эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпул толоо жогорудагы 6-суроодо корсотулгон шарттарда толонот.
3) Он биринчи жумушчу кундон тартып айына 50 эсептик (5000 сом) корсоткучтон ашпаган учурда толонот.
Эскертуу: Суроолордун жооптору «Эмгекти коргоо жонундо» КРнын 2003-жылдын 1-августундагы № 167 Мыйзамына жана КРнын Окмотунун 2011-жылдын 11-ноябрындагы № 727 токтому менен бекитилген «Убактылуу эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпулду, кош бойлуулук жана торот боюнча жµлµкпулду дайындоо, толоо тартиби жана олчому жонундо» жобого негизделген.
Т.Ш.ИБРАИМОВ,
билим жана илим кызматкерлер
профсоюзунун БКнин эмгекти коргоо
боюнча башкы техникалык инспектору
Суроо: Мамлекеттик мекемелерде иштеген адамдардан эмгек акыдан социалдык фондго кандай олчомдо кармалат?
Жооп: КР 2011-жылдын 24-декабрындагы № 253 «Мамлекеттик социалдык камсыздандыруу боюнча камсыздандыруу тогумдорунун тарифтери жонундо» мыйзамдын 8-беренесинин 2-пунктуна ылайык пенсияда журуп иштеп жаткан кызматкерлерден 8 пайыз, алардан башка иштеген кызматкерлерден 10 пайыз олчомундо эмгек акыдан социалдык фондго кармалат, анын ичинен иштеген кызматчылардан 1964-жылдын 1-январынан кийин торолгон эркектерден жана 1969-жылдын 1-январынан кийин торолгон аялдардан эмгек акынын 8 пайызы пенсиялык фондго, 2 пайызы мамлекеттик пенсиялык топтоо фондунуна которулат.
Суроо: Кош бойлуулук жана торот боюнча жолокпул кандай учурда толонот?
Жооп: КР Окмотунун 2011-жылдын 11-ноябрындагы № 727 токтому менен бекитилген «Убактылуу эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпулду, кош бойлуулук жана торот боюнча жолокпулду дайындоо, толоо тартиби жана олчому жонундо» жобонун 29-беренесине ылайык
жолокпул аялдарга:
баласы бир жарым жаштан же уч жаш куракка жеткенге чейин баланы багуу боюнча оргуудо болгон учурда,
негизги акы толонуучу оргуулордо болуу учурларында кош бойлуулук жана торот боюнча жолокпул толонот.
Суроо: Убактылуу эмгекке жарамсыздык боюнча жолокпулдан, кош бойлуулук жана торот боюнча жолокпулдан, расымдык (соок коюуга) жолокпулдан киреше салыгы каралабы?
Жооп: Салык кодексинин 167-беренесинин 5-пунктуна ылайык бюджеттин каражатынын эсебинен толонуучу жолокпулдан киреше салыгы кармалбайт.
К.НИЯЗБЕКОВ,
Борбордук Комитеттин эмгек акы жана социалдык-экономикалык болумунун башкы инспектору
Областтык комитетте
АКЫЙКАТТУУЛУК КУНУНО АРНАЛДЫ
Жакында билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Жалал-Абад областтык комитети 20-февраль - Буткул дуйнолук социалдык акыйкаттуулук кунуно жана ага байланыштуу республикада откорулуп жаткан социалдык акыйкаттуулуктун бир айлыгына арналган иш чара откорду. Буткул дуйнолук социалдык акыйкаттуулук куну Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы Ассамблеясынын демилгеси менен белгиленген, аны биздин олкодо откоруу боюнча чечим кабыл алынган жана ал Кыргызстанда 2009-жылдан тартып белгиленип келатат.
Эл аралык мааниге ээ бул кундо профсоюздардын иш аракеттери менен жарандарды жумуш оруну менен камсыздоо, аялдардын жана эркектердин тењ укуктуулугун сактоо, адамдардын социалдык абалдарын жакшыртуу, жакырчылыктын кесепеттерине каршы курошуу жана коомдо социалдык акыйкаттуулукту орнотуу боюнча бир катар иш чаралар откорулуп келуудо. Биздин областта мындай иш чаралар ар бир райшааркомдордо уюшкандыкта откорулуп, тармактык профсоюздун мучолорунун активдуу катышуусу менен комитеттерибиз демилгелуулукторун корсотуп жатышат.
Жалал-Абад областтык комитети откоргон иш чарада кайрылган жарандардын суроолоруна социалдык фонддун, финансы башкармалыгынын, эмгек инспекциясынын, саламаттык сактоо мекемелеринин окулдору тиешелуу жоопторду беришти. Ошондой эле билим беруу маселелери боюнча адистер бир катар койгойлуу суроолорго ынанымдуу жоопторду кайтарышты. Айрыкча мындай алгылыктуу иш чарага областтык балдар чыгармачылык уйунун кызматкерлери активдуу катышышты. Алып айтсак, усулчулар З.Маматкулова жана З.Жаныбекова ден соолукту чыњдоо боюнча жолдомолордун аз санда болунуп жаткандыгын айтып чыгышты жана ал маселени ыњгайлуу жагдайда чечуу боюнча сунуштар ортого салынды.
Буткул дуйнолук социалдык акыйкаттуулук кунуно жана ага байланыштуу республикада откорулуп жаткан социалдык акыйкаттуулуктун бир айлыгына арналган областтык комитеттеги иш чарага катышкандар тарабынан жаш курактары боюнча пенсияга чыгуунун жолдору, толоно турган салыктын турлору, билим беруу, саламаттык сактоо жана маданият кызматкерлерине эмгек акы толоонун жањы системалары боюнча суроолор да берилди жана аларга тиешелуу адистер жооп кайтарышты. Ошону менен бирге иш беруучулор менен кызматкерлердин ортосундагы мамиле, эмгек адамдарынын укуктары, милдеттери, ишке кабыл алуунун жана бошотуунун мыйзамдуу жолдору, мында тараптардын укуктарынын сккталышы, эмгекке жарамсыздык баракчаларынын туура толтурулушу, аларга толомдордун так жургузулушу, эмгек оргуулорунун берилишинин эрежелери, кош бойлуулук жана торот жолокпулдарынын чектелиши, эсептелиниши жана толонушу жаатында тушундурмолор берилди. Финансы маселелерине байланышкан суроолорго областтык комитеттин финансы болумунун башчысы З. Сулайманов, профсоюз мучолорунун укуктары жана милдеттери, профсоюздук уюштуруу жана социалдык коргоо маселелери боюнча суроолорго областтык комитеттин уюштуруу болумунун башчысы А.Бегматов жоопторду беришти.
Бул кунку иш чараны жыйынтыктап билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Жалал-Абад областтык комитетинин тµрагасы К.Мурзакматов соз суйлоп, Буткул дуйнолук социалдык акыйкаттуулук куну жана ага байланыштуу республикада откорулуп жаткан социалдык акыйкаттуулуктун бир айлыгы жарандардын учурдагы койгойлуу маселелерин чечууго оз салымын кошо тургандыгына токтолду жана алдыга коюлган максаттарды аткарууда профсоюздардын биримдигин жана тилектештигин жакшыртууга чакырды.
А.БЕГМАТОВ,
Жалал-Абад областтык комитетинин
уюштуруу болумунун башчысы
Эскеруу
ОРНОКТУУ ОМУР ОТОГОН
1986-1991-жылдары мен Сузак райондук билим беруу болумундо иштеп турган жылдары Ибрагим Султанмуратович Мамасыдыков менен жакындан тааныштым эле, ал ошол убакта райондогу № 38 Навои атындагы орто мектепте директор болуп иштоочу. Мектеп ал кезде райондогу алдыњкы мектептердин сабында болуучу : Ибрагим Султанмуратович эмгек жамаатын бир максатты коздоп иштоого чакырып, окуу-тарбыя иштеринин сапатын которууго, дайыма жањылыктарды издеп, чыгармачылык менен эмгектенууго бардык уюштуруучулук аракеттерин жумшаган жана да озу тынбай изденип иштеген талыкпаган жетекчи эле.
Ибрагим Султанмуратовичти эскерип жатканым да бекеринен эмес: быйыл март айынын башында эгер ал тируу болсо 60 жашка чыкмак. Ал 1952-жылдын 3-мартында Сузак районундагы Бек-Абад айылында колхозчунун уй-булосундо туулган. 1969-жылы № 4 Интернационал орто мектебин аяктаган соњ эки жылдай «Эркин» колхозунда эсепчи болуп иштейт.
Жогорку билим алууну коздогон айылдык улан Анжыян шаарындагы педагогикалык тил институтунун орус тили жана адабияты факультетине тапшырып, 5 жыл татыктуу билим алып, жогорку билимге ээ болоор менен озу аяктаган орто мектепке мугалим болуп орношот. 6 жыл эртеден кечке чейин мектепте болуп, окутуу жактарын оркундотуп, алкоого арзыйт. Анын мындай мыкты эмгектенгенин, уюштуруучулук жондомун байкашкан райондук билим беруу болумунун жетекчилери 1982-жылы окутуу эки тилде жургузулуучу № 38 Навои атындагы орто мектепке директор кылып дайындашат. Ибрагим Султанмуратович кызматка киришээр менен эмгек жамаатынын ар бир мучосуно биргелешип иштоо менен гана ийгиликке жетишууго болоорун терењ тушундуруп, мугалимдердин ой-чабыттарын ойготууга жетишуу менен аз эле мезгилде окутуунун сапатын жогорулатууга жетишет. Мектеп райондогу алдыњкы окутуу уюмдарынын бирине айланат. Ибрагим Султанмуратовичтин кадыр-баркы осот, район тугул, областка чейин таанылат. Бул жооптуу жана ардактуу кызматта ал 1994-жылга чейин 12 жыл узгултуксуз иштеди.
1994-жылы райондун педагогикалык коомчулугу Ибрагим Султанмуратовичке зор ишеним корсотушуп, аны билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Сузак райондук комитетинин торагалыгына шайлашат. Тажрыйбалуу жетекчи, уюштургуч инсан жана профсоюз лидери катары ал бул кызматты 2005-жылга чейин аркалады. Ал иштеген жылдары райондун билим беруу мекемелеринин профсоюз уюмдарында тармактын кызматкерлеринин социалдык-экономикалык укуктарын жана кызыкчылыктарын коргоо иштери жакшырып, баштапкы профсоюз уюмдарынын иш аракеттеринде жандануулар жана жањылануулар башталган, социалдык оноктоштор менен иштешуу жакшы жолго коюлуп, эмгек келишимдерин тузуу жана аткаруу боюнча иштер алгалаган. Ибрагим Султанмуратович профсоюздук иштерди жандандырууну ар кандай кароо-сынактарга активдуу катышуу менен колго алган. Билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитети, Жалал-Абад областтык комитети тапшырган ар бир ишти жогорку жоопкерчилик менен аткарып, айткан созуно бекем турган жана иш дегенде ичкен ашын жерге койгон инсан экендигин дайыма корсотуп келген.
Ибрагим Султанмуратович табыятынан ак коњул, жайдары муноз адам эле, айрыкча областтын тармактык профсоюз лидерлери чогуу Бишкек тарапка ар кыл иш чараларга катышуу учун сапарга чыкканда азил-тамашаны аралаштыра суйлоп, жанындагылардын коњулун ачып, анекдоту кыябына келтире айтып черин жазып, тегерегиндегилерди кулку-шањга болоп тураар эле.
2005-жылы Ибрагим Султанмуратович кайрадан билим беруу тармагына мектептин жетекчилигине кайтып келип, 2 жылдай С.Акбаров атындагы орто мектептин директору болуп иштеди.
Ал уй-булодо мыкты жар, камкор ата болгон. Жубайы Мархабат экоо беш баланы тарбыялашып, жакшы билим жана тарбыя беришип, чоњ турмушка кошушкан.
Ибрагим Султанмуратовичтин билим беруу тармагындагы жана профсоюздук жетекчилик кызматындагы узурлуу эмгеги убагында жогору бааланып, республикалык, областтык жана райондук дењгээлдердеги ардак грамоталар менен сыйланган. 1995-жылы ага «Кыргыз Республикасынын билим беруусунун отличниги», 2002-жылы «Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун отличниги» тош белгилери менен ыйгарылган.
Омурунун акыркы жылдары ал кобуроок сыркоолоп, асылган оорунун азабынан 2007-жылдын 9-апрелинде о дуйно салып кете берди. Менин коз алдыма шыњга бойлуу, ак жуумал, нур жуздуу, кулумсуроп турган, дайыма тыкан кийинген Ибрагимдин элеси тартылып турат, эгер ал козу тируу болгондо мына быйыл 60 жашка толмок, эллине дагы далай ак эмгегин арнамак… Ошентсе да анын артында таза аты, ак-ниет иши, жакшы мамилеси калды. Ушуга да тобо кылалы.
Анарбай БЕГМАТОВ,
Жалал-Абад областтык комитетинин
уюштуруу болумунун башчысы
Токтогул САГЫМБАЕВ
2012-жылдын 25-январында Кыргыз Республикасынын жазуучулар жана журналисттер кошундарынын мучосу, корунуктуу жана таланттуу жазуучу, котормочу жана журналист, уюштургуч жетекчи жана мыкты уй-було башчысы, Кыргыз Республикасынын билим жана илим министрлигинин органы «Эл агартуу» журналынын башкы редактору Токтогул САГЫМБАЕВ дуйнодон кайтты.
Т.Сагымбаев 1942-жылы Талас облусунун Кара-Буура районунун Арчагул айылында торолгон. 1958-жылы ошол эле райондогу Кок-Сай орто мектебин аяктаар менен Кыргыз мамлекеттик университетине тапшырып, 1963-жылы филология факультетин бутургон. Эмгек жолун ошол эле жылы Ош областынын Жањы-Жол районундагы Ленинчил Жаш орто мектебинде мугалим болуп иштоо менен баштаган. 1964-1972-жылдары Киров районунун Грозный орто мектебинде мугалим болуп иштеген. 1977-жылы Кыргыз ССР билим беруу министрлигинин органы «Эл агартуу» журналынын башкы редакторунун орун басары, 1986-жылы башкы редактору болуп дайындалат. Бул жооптуу жана туйшуктуу кызматта омурунун акырына чейин узурлуу иштеп келди.
Т.Сагымбаев коптогон публицистикалардын, ањгемелердин, инсценировкалардын автору болгон. Кыргыз адабиятынын котормо жаатына зор салым кошкон адабиятчы катары кењири таалылып, Р.Соломконун «Турмушпу кадимкидей», О.Чхеидзенин «Колоколор» романдарын, А.Куприндин «Ањгемелер» жыйнагын, М.Пришвиндин «Дарактар маеги» китебин, «Дидактикалык сабактар жана оюндар» деген жыйнакты кыргыз тилине которгон.
Токтогул Сагымбаевди биз кесипкой мугалим, мыкты котормочу жана корунуктуу журналист эле эмес, озубуз «Кок жайык» деп атап алган уйубуздо Кудай кошкон кошуна катары бирге туруп, бир туугандай пикирлеш, жакшы санаалаш, бирибизге ага, бирибизге ини болуп 30 жыл эшиктеш жашоо менен абдан жакшы билип калдык. Ал улуу менен кичууго бирдей жугумдуу, бирдей алымдуу, ушунчалык таза, суйлосо оозунда ширин созу бар, иштесе колунан бардык иш келген, дайыма жарык маанай менен жадырап-жайнап, кабагы ачык жургон адам эле. Кимибиз менен баарлашпасын суйкуму жанып турчу. Адамдарды озуно тартып турган анда сыйкырдуу бир куч бардай байкалчу. Токтогул ашкере кењ пейил, даркан, адамдык бийик парзды ак туткан, балдарга мыкты ата катары салабаттуу жосуну бар таасирлуу адам эле. Ар бирибиздин жакшылыктарыбызга жана жамандыктарыбызга узбой катыша турган, озгонун жакшылыгына озунукундой кубанган, бироонун кайгысын оз кайгысындай сезген мыкты кошуна жана инсан болуучу. Кошуналарда жонокой адамдардын катарын толуктаганы менен жан дуйносу, руханий байлыгы, адамкерчилиги мол экени менен дайыма айырмаланып туруучу. Качан барбайлы, уйундо дасторкон бапырап жайылып тураар эле, пейили кењ болуучу, баарыбызды чогултуп бириктирген, кыргыздын нарк-насилин, салт-санаасын жакшы билген адам катары билуучубуз.
Жакшы адамдар тууралуу коп айта турган, алардын жакшы жактарынан улгу алганын жашырбай айтуучу. Кыргыздын улуу уулу Абды Суйоркулов ардактуу эс алууга чыккандан кийин Кыргыз ССР эл чарба коргозмосундо иштеп турганда ал улуу адам менен иштеп калганын, акылман ал адамдан коп нерселерди уйронгонун айтаар эле. Ал эми кыргызды дуйного тааныткан атактуу жазуучубуз Чыњгыз айтматов менен туугандык жакын мамиледе болуп, улуу залкардын улуулугун, айрым бир бизге белгисиз болгон ыйык муноздорун кошуналарга маек кура турган. Ошондой эле кошуналарды залкар токмо Эстебес Турсуналиев менен катыштырып, аны коп эскерээр эле.
Токтогул олкодо жана дуйнодо болуп жаткан саясий процесстерди туура тандай билген, алар тууралуу ойлорун тењ ортого салган, жакшы-жаманын иргеген инсан болуучу. Кыргызда бир ооз соз менен айтканда «жакшы адам» делет, бул ошол адамга берилген эњ жогорку баа жана жеткен жери. Атактуу акыныбыз Алыкул жазгандай: «Адамдар тируусундо коп байкалбай, Откондо кайран ай деп окундуроор» деген сыяктуу, Токтогулдун мыкты сапаттарын азыр андан ажырагандан кийин эстеп олтурабыз.
Токтогул Сагымбаев эл агартуу майданында аткарган кужурмон эмгеги, билим беруу тармагынын алдыњкы тажрыйбаларын жайылтуудагы олуттуу иштери учун Кыргыз ССР Жогорку Советинин Ардак грамотасы, Кыргыз ССР эл агартуу министрлигинин Ардак грамотасы, Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин Ардак грамотасы менен сыйланган. 1995-жылы Кыргыз Республикасынын билим беруусуно эмгек сињирген кызматкер ардак наамына татыктуу болгон. Эл агартуунун отличниги тош белгиси менен сыйланган.
Токтогул Сагымбаев уй-булосундо чоњ насаатчы, устат тарбыячы болуучу. Омурлук жолдошу Кулуйпа менен жакшынакай уул-кыздарды тарбыялашып, аларга ата-энелик мээримдерин тогуу менен чоњ турмуш жолуна салышты. Токтогул Сагымбаевдин жарык дуйнодон откондугуно байланыштуу жубайы Кулуйпага, балдары Нурланга, Нуржанга, Улукбекке, кыздары Рахимага, айнурага, бир туугандарына, келиндерине, неберелерине, чоборолоруно терењ коњул жана бекем кайрат айтуу менен аза кайгыларын тењ болушобуз. Кошунабыз Токтогулдун жаткан жери жайлуу, топурагы торко болсун. Анын элеси куну бугункудой арабызда жашай бермекчи.
Бишкек шаарынын 7-кичи районундагы
№ 47 уйундо- «Кок-Жайыкта» жашаган кошуналары:
Н.К.Кемелбаев, К.Дж.Джумаев, Б.Макешов, С.Токтогулов,
К.К.Чалбаев, Б.Назарова, З.С.Эсенаманов, А.Т.Мамбетов,
О.С.Рустамбеков, М.Абдылдаев, А.Эгембердиев, А.Э.Эрматов, Н.А.Казыбеков, Т.Кумушбеков, А.Токтогулов,
М.А.Ашырбаев, Э.К.Султанбаев.
Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитети, аппараты жана «Позиция профсоюза» газетасынын редакциясы Кыргыз Республикасынын жазуучулар жана журналисттер кошундарынын мучосу, Кыргыз Республикасынын билим беруусуно эмгек сињирген кызматкер, Эл агартуунун отличниги, Кыргыз Республикасынын билим жана илим министрлигинин органы «Эл агартуу» журналынын башкы редактору
Токтогул САГЫМБАЕВдин
дуйнодµн кайткандыгына байланыштуу маркумдун уй-булосуно, тууган-туушкандарына жана жакындарына терењ кайгыруу менен коњул айтышат жана аза кайгыларын тењ болушот.
Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитети, аппараты жана облрайшааркомдору, «Позиция профсоюза» газетасынын редакциясы Баткен областынын Лейлек райондук билим жана илим кызматкерлеринин профсоюз комитетинин тµрагасы Аюпжан Мамажанович Мамажановго
АПАСЫНЫН
дуйнодон кайткандыгына байланыштуу терењ кайгыруу менен коњул айтышат жана аза кайгысын тењ болушот.
Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин президиуму, аппараты жана облрайшааркомдору, «Позиция профсоюза» газетасынын редакциясы Ысык-Кол областынын Тоњ райондук билим жана илим кызматкерлеринин профсоюз комитетинин торагасы Жамангул Темирбекович Темирбековго
КАРЫНДАШЫНЫН
дуйнодон кайткандыгына байланыштуу терењ кайгыруу менен коњул айтышат жана аза кайгысын тењ болушот.
Республикалык кароо-сынактын жењуучусу
Айгул айымдын аракеттери
Толомуш кызы Айгул айтылуу Манас атабыздын ордосу жайгашкан Талас областынын Талас районунун Таш-Арык айылындагы А.Эсенбеков атындагы орто мектепте башталгыч класстын мугалими болуп эмгектенет. Келечек муунубуздун билимге терењ ээ болушу баарыдан мурда мына ушул мектеп босогосун алгач аттаган учурда сабак берген мугалимдин аракетине жараша болоору талашсыз. Муну жакшы тушунгон Айгул озу окуткан 4 жылда ар бир окуучу бардык сабактарды жакшы оздоштуруусуно жетишууну колго алып келатат. Дайыма туз журот, ак суйлойт, жамаат дегенде ичкен ашын жерге коот деп баа берген кесиптештери мындан 5 жыл мурун ийри олтуруп, туз кењешишип, мектептин баштапкы профсоюз уюмунун торайымдыгына шайлап алышкан. Ошондон тартып Айгул мектептин администрациясынын алдында мугалимдердин жана кызматчылардын укуктарын жана кызыкчылыктарын ар дайым коргоп, койгойлуу суроолорун айыл округуна, райондук билим беруу болумуно жана райондук профсоюз комитетине чейин коюп, алардын чечилишине камкордук коруп келет. Айгулдун катышуусу менен Долоно айыл округу, мектеп администрациясы жана баштапкы профсоюз уюму ортосунда 3 тараптуу эмгек келишими тузулуп, анын аткарылышын озу ар убакта козомолго алып турат. Аяктап бараткан кыштын башталышында айыл округу муктаж кызматкерлерге комур жана отун таратып бергендигинде Айгулдун чоњ эмгеги бар, анткени ал алардын тизмесин тузуп, округ башчыларына даректерин тапшырып, таратылышына да кийлигишкени жамааты учун жан аябай иштегенинен кабар берип турат. Мектептин мугалимдери оз билим дерин жогорулатууга барышканда алардын жол акыларын толоода Айгулдун кийлигишуусу аркылуу чечилген. Былтыр Долоно айыл округунда жайгашкан 3 мектептин арасынан Айгул эмгектенген А.Эсенбеков атындагы орто мектеп окуу-тарбыялоо иштери боюнча эњ мыкты корсоткучторго жетишип, 10000 сом акчалай сыйлык алышында баштапкы профсоюз уюмунун торайымы катары Айгулдун кошкон салымы зор.
Айгул билим жана илим кызматкерлеринин райондук комитетинин президиумунун мучосу катары анын жыйындарына активдуу катышып, аларда каралуучу маселелерге оз оюн ачык билдирип турат. Профсоюздук уюштуруу иштерин жакшыртуу боюнча пикирин дайыма ортого салуу менен профсоюз мучолорунун эмгектенуулору, эс алуулары учун шарттарды тузуу жаатында жањыча коз караштары менен кесиптештеринин алдына ачык чыккан демилгечи активисттердин бири болуп саналат. Ал мектепте районго улгу боло турган профсоюздук бурчту жасалгалап илип койгон, анда профсоюздук иштерди жургузууго керектуу иш кагаздары илинип коюлган.
2011-жылы райондун билим беруу уюмдарынын профсоюз уюмдарынын ортосунда уюштурулган «Жылдын мыкты профсоюз уюму» кароо-сынагына активдуу катышкан Айгул анда биринчи орунга ээ болуп, республикалык турга катышууга укук алган. Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитети 2011-жылдын декабрь айында жыйынтыгын чыгарган республикалык кароо-сынакта Толомуш кызы Айгул кызыктыруучу сыйлыкка татыктуу болду. Бул сыйлык Айгулдун мындан ары да чыгармачылык менен эмгектенуусуно оболго болот деп ойлойбуз.
Образование-понятие нравственное
14 апреля 2012 года исполняется 60 лет со дня рождения и 37 лет научно-педагогической деятельности профессора, кандидата педагогических наук, заслуженного тренера Кыргызской Республики, судьи национальной категории, первого проректора Кыргызской государственной академии физической культуры и спорта НАРАЛИЕВА Аскаралы Мадалиевича. Накануне юбилея с ним беседовал Калыс Ишимканов.
-Что, по-вашему, значит быть современным и образованным? Что значит
соответствовать своему времени? Есть ли на ваш взгляд, критерий, с помощью
которого можно определить, образован человек или нет?
- Это философские вопросы. Их анализ — дело посильное,
пожалуй, философу. Я – кандидат педагогических наук, сейчас профессор. Отвечая,
говорить могу только о своем их понимании. На мой взгляд, ответ заключается в
способности человека чувствовать
ответственность за все, что происходит рядом с ним и далеко. Сегодня это -
главное.
- А вчера?
- Вчера это было очень важным. А сегодня это - главное. Завтра может стать вообще основным мерилом человеческой деятельности.
- Пожалуйста, поясните.
- Человек сегодня очень многое знает. Отсюда - способность человека на многое влиять.
Степень реального влияния усиливается глобальным развитием общества. Структура
человеческих взаимоотношений изменилась и усложнилась. Каждый из нас оказался
на виду, наша деятельность, поступки стали оказывать воздействие на мир,
природу, настроение, планы, судьбы, жизнь других людей в значительной степени,
чем это было раньше. Таким образом, способность человека ощущать свою
ответственность приобретает сегодня первостепенное значение. Безответственная
личность принадлежит сегодняшнему дню лишь формально. Ясна моя точка зрения?
-Да, вполне. Я, тем не менее, хотел бы заметить, что формула «ответственен за все на земле» мне представляется сильным поэтическим преувеличением.
- Вот как? Необходимость отвечать за порученное дело
означает способность на нем сосредоточится. Ответственность — это
сосредоточенность. Она требует концентрации знаний, сил, энергии, всех
способностей человека. А на всем не сосредоточишься.
Я настаиваю на ответственности человека как главном признаке современности лишь
в известном смысле. Прежде всего — нравственном. Высокая нравственность
предполагает высокую ответственность. Настоящая ответственность за конкретное
дело, увязанное в современном мире с делами других людей, и есть
ответственность за все. Существует такое мнение: «Во все времена современным
считался, прежде всего, тот человек, кто по-настоящему образован». В сущности,
мнение бесспорное, но ведь сегодня понятие образованности чрезвычайно
усложнилось, потеряло однозначность. Система образования в Кыргызстане
переживает сейчас радикальные изменения, затрагивающие все его элементы и
звенья. Расширяются возможности выбора вариативных форм образования. Идет
интеграция в Европейское образовательное пространство, только в нашей академии
работают уже над третьим поколением государственного образовательного стандарта
по высшему физкультурному образованию.
- Какого рода образованность, на Ваш взгляд, наиболее соответствует времени? Как вы относитесь к избирательности и всеядности в приобретении знаний?
- У нас в академии работает крупный педагог Марат Саралаев. Он как-то мне рассказал: поздно вечером в библиотеке он увидел одного из своих сотрудников. «Что вы здесь делаете?» - спросил Саралаев. «Я стараюсь усвоить все ,что здесь собрано», - ответил сотрудник и обвел рукой книжное хранилище. Одобрения своих намерений он не дождался. Действительные знания, образованность приходят человеку не столь простым способом. Превращать свою голову в хранилище фактов и теории не современно. Любой школьник в эпоху Интернета имеет возможность за год — два — три зазубрить знания, которые приобретались многими поколениями в течении многих лет, трудных веков. Школьник сегодня знает много, но общечеловеческая ценность таких знаний пока ничтожна мала. Они - лишь ступенька на пути к настоящей образованности.
- Так что же такое истинная образованность?
- Пожалуй, ответить можно так: ценность имеют те
знания, которые человек пропускает через свое сердце, которые он пережил и
осмыслил как
личность уже в ином качестве и которые, конечно, невозможно приобрести только с
помощью книг. Усвоение уже известного задача не столь сложная. Стремление
переосмыслить известное, приумножить человеческие знания, привнести свой личный
вклад в дело познания мира и есть, на мой взгляд, истинная образованность. И
вы. и я понимаем, что речь идет, разумеется, не только о людях научной сферы.
- Да, но на это способна лишь творческая личность.
- Конечно. Именно поэтому основной задачей образования
наша страна считает воспитание как раз такой личности: думающей, творчески
активной, ищущей. Известно, какое место в документах руководства страны
занимают вопросы воспитания молодежи. Подготовка творческой личности,
«улучшение комплекса воспитательной работы» возведена в ранг государственной
политики. Новое руководство Минобразования решило реально посмотреть, как организован учебный процесс, как меняются
такие общеизвестные понятия, как «знания», «творчество», «добросовестность», на
совершенно другие понятия как охота за дипломом», «можно купить все».
«Влияние глобализации и информации на
формирование человека очевидно. На этот счет существует много глубоких работ,
наблюдений и теорий. Речь, однако, идет о наиболее спорной стороне проблемы:
технократическом уклоне в развитии
личности. Коварство эволюции заключено, мне кажется, в том, что все
происходит незаметно для самого человека. Послушайте, что пишет студент нашей
академии на уроках политологии: «Герои не современен. Там, где раньше
требовался героизм, порыв, сегодня
необходим элементарный расчет. Тем не менее, в нашей академии продолжают
убеждать в обратном. При этом не учитывают главного. Современный человек
деловит, рационален, сух. Ему не приятны люди с повышенными эмоциями,
восторгами и безрассудством поступков».
Видите, такое эссе и оно не редкость. Ощущение одно: став, так называемым технократом, в условиях рыночных отношений, человек без сожаления принимает собственное состояние за эталон современности. Я предполагаю, что, ратуя за эмоциональную сухость, многие подсознательно защищаются от разнообразия жизни. В иные моменты я и сам, например, убежден в том, что человек, реагирующий сегодня на все, не жизнеспособен.
Я не принимаю слово «технократ» и не понимаю его производных. Однобокость в развитие человеческой личности всегда вызывает протест. Нелеп и наш спортсмен, жизнь которого сведена к погоне за очками, стреляющий из года в год по тарелочке, закрывшей от него весь остальной мир. Грустно видеть инженера - программиста, который не прочел ни строки Чынгыза Айтматова или Сергея Есенина.
В самом деле, духовный застой, узость кругозора и интересов, разве это жизнь? Плохо, когда такое случается со стариками. Хуже не куда – если с молодыми. Ведь они являются обладателями как писал Иван Бунин -«сокровище молодости: это и чувство нескончаемости жизни, и предстоящих открытий, и буйство сил, и бесстрашие мысли, и «легкость на подъём», в поисках приключений, в поисках самого себя…»
Что же касается подвига и его «не современности», то мне кажется, тут спорить не о чем. Информационная технология здесь не причем. Цена подвига как высшего проявления человеческой сущности не меняется с течением времени и не зависит от своей изначальной значимости от уровня развития науки и техники.
- В письмах, адресованных журналистам, писателям, особое внимание уделяется вопросам поведения современного человека в нравственных конфликтах. Есть точка зрения: современный ученый тяготеет к компромиссу‚ умеет учитывать все точки зрения — это выдается за гибкость, истинно современный стиль во взаимоотношениях людей.
- Что плохого в компромиссе если он снимает все преграды на пути к правильной. важной цели? Компромисс как способ возвыситься над мелкими. не принципиальными соображениями отдельных людей или даже группы ? Это можно назвать компромиссом, а можно – устранением причин, ведущих к конфликту…
- Речь не об этом. Речь о способности «соответствовать» сразу обеим сторонам -правой и неправой.
- В таком случае надо говорить о беспринципности, ибо в основе поведения человека в таком случае лежат не соображения, полезные для общего дела, а соображения личного плана: как остаться для всех хорошим. Как сохранить свое место. Именно. Конфликтных ситуаций сегодня возникает немало и в вузовской среде и в нашей академии.
- Почему это надо относить к проблемам сегодняшнего дня? Это ведь было и раньше.
- Да, но сегодня такого рода люди располагают иным, более богатым арсеналом средств. Сегодня беспринципный человек знает немало слов. По жизни его несут два крыла: демагогия и респектабельный внешний вид.
Что можно сказать? Подмечено, может быть и верно, но ведь это не норма, а исключение из нормы. И бороться с этими исключениями задача для всех. Мне кажется, что характер конфликтов, возникающих подчас, в системе высшего образования носит очень разный характер, но разрешить эти конфликты способны только одинаково принципиальные люди, люди новой генерации, кризис- менеджеры. Именно эти люди, на мой взгляд, могут считаться по - настоящему образованными людьми - и в ситуациях конфликтных, о которых зашла речь, и при обычном течении нашей напряженной сложной жизни в переходный период.
Мне бы хотелось здесь сказать и о том, что для сегодняшнего дня характерна фигура человека, понятного большинству людей, человека, способного настраивать коллектив на ясные и большие цели... В жаргоне физиков есть слово «когерентность», то есть работа в одной фазе, а проще — позитивная настройка друг на друга, если речь идет о людях. Так вот, принцип когерентности в применении к деятельности того или иного коллектива основан как раз на полном взаимопонимании. Людей, занятых одним важным ответственным делом. И при таком положении конфликтные ситуации могут возникать лишь на творческой, по-настоящему принципиальной основе, что само по себе необходимо для движения вперед. Место для мелких, личных, отвлекающих от главных целей конфликтов в когерентно работающем коллективе не остается. Если представить систему нашего образования в виде тележки, то, конечно, здесь есть люди, которые идут впереди этой системы и являются катализаторами реформ. Перед нами стоит задача избавиться от тех, кто тянет эту тележку назад и перенести передовую «силу тяжести» катализаторов вперед.
- Аскаралы Мадалиевич, с какой бы стороны мы не обсуждали вопрос о образовании человека, нам видимо не уйти от комплексного подхода к этой проблеме. Человек — средоточие грех измерений времени прошлого, настоящего и будущего. И один, таким образом, может жить сегодня, но принадлежать прошлому, а другой, обгоняя время, уже всецело принадлежит будущему, его устремлениям и его идеям. Самое трудное — распознать внутренний, скрытый мир человека, который только и интересен по настоящему: ведь и все остальные приметы современности или образованности человека, как правило, внешние, временные, случайные. Так кто же, по вашему мнению, все-таки имеет полное право считать себя современно образованным человеком?
- Теперь видно, что вопрос, с которого мы начали разговор, действительно не прост... Как на него правильно ответить? Быть современно образованным значит разделять сегодняшний стиль жизни, мышления, понимание жизни, мироощущение. Быть образованным значит работать над главными проблемами века... И снова говорю: быть образованным — значит, на мой взгляд, обладать, способностью чувствовать ответственность за все... Почему я так настойчиво говорю о чувстве ответственности, о необходимости его воспитания? Опираясь на духовный и нравственный опыт веков, проникаясь историческим чувством современный человек, исподволь вырабатывает в себе чувство персональной, не с кем не делимой ответственности за все прошедшее и происходящее в мире. В нем укрепляется чувство нравственного долга, который составляет прочное ядро истинной личности. Такой человек уже не поступает не по совести, не по чести, непорядочно: ведь в нем сложилось и окрепло моральная вера в идеалы и ценности своей Родины. Жизнь и деятельность выдающихся педагогов нашего времени — лучшее тому подтверждение.
Тармактын профактивине жардамга
Убактылуу эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпулду, кош бойлуулук, торот жана расымдык (соок коюу) боюнча жолокпулду дайындоо, толоо тартибине жана олчомуно республиканын билим беру уюмдарынын (обкомдорунун, райкомдорунун, шааркомдорунун)
коомдук козомол жургузуусу боюнча
эстеткич
1. Билим беруу уюмунда КРнын Окмотунун 2011-жылдын 11-ноябрындагы № 727 токтому менен бекитилген «Убактылуу эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпулду, кош бойлуулук жана торот боюнча жолокпулду дайындоо, толоо тартиби жана олчому жонундо» жобо жана «Расымдык (соок коюу) боюнча жолокпулду дайындоо, толоо тартиби жана олчому жонундо» жобо болушу керекпи? (болууга тийиш).
2. Эмгекке жарамсыздык баракчаларынын толтурулушуна коњул буруу (аларда майрам жана дем алыш кундору коюлганбы, эмгек акынын олчому, толоодо колдонулуучу эмгек стажысы жана пайыздын олчому корсотулгонбу, администрациянын колдору коюлганбы жана уюмдун моору басылганбы).
3. Эсепканада (администрацияда) оорулары боюнча жолокпул 100 пайыз олчомундо толоно турган адамдардын тизмеси барбы? («Жобонун» 42-пункту).
4. Оорулуу адамдын (кош бойлуулук жана торот боюнча) эмгек акысынын кайсы олчомунон жолокпул эсептелет («Жобонун» 60-пункту, оорунун же кош бойлуулук боюнча оргуунун алдындагы 3 айлык накта эмгек акыдан).
5. Жолокпул эсептоодо оорулуу адамдын стажысы 5 жылга чейин, 8 жылга чейин жана 8 жылдан ашуун экендигине коњул буруу.
6. Жолокпул эсептоого кызыктыруучу толоолордун олчому кошулганбы (эгер толоо жолокпул чектелгенден кийин жургузулгон болсо, жолокпул кайра эсептелип берилууго жатат).
7. Жолокпул эсептоого бийик тоолуу аймактарда иштегендик учун кошумча толоолор жана устоктор кошулганбы («Жобонун» 47-пунктуна ылайык кошулууга тийиш).
8. Кош бойлуулук жана торот боюнча же 3 айга чейинки балдарды асырап алууда жолокпулдар кайсы каражаттардын эсебинен жургузулот («Жобонун» 43-пункту).
9. Жолокпул эсептоодо 3 ай учун накта эмгек акынын кандай олчомдору эсепке алынбайт («Жобонун» 57-пункту, эмгек акы толоо системасына кирбеген бир жолу берилуучу толоолор, пайдаланылбай калган оргуу учун компенсациялар, чыгуудагы жолокпул, алмаштыруу учун кошуп толоо жана айкаштыруу боюнча толоо).
10. 1,5 жашка же 3 жашка чейинки балдарды асыроо боюнча оргуудо жургон жана 2-(3-) баласына кош бойлуулугу боюнча эмгекке жарамсыздык баракчасын корсоткон аялдын жолокпулун эсептоого коњул буруу («Жобонун» 55-пункту, мугалим аял баласын асыроо боюнча эмгек акы толонбогон оргуудо жургондугуно карабастан ар жыл сайын жањы окуу жылына карата тарификациядан откорулот. Ага 2- же 3-баласы учун кош бойлуулук жана торот боюнча жолокпулдар (10 жумушчу куну) тарификацияда бекитилген эмгек акыдан, ал эми 11- жумушчу кундон тартып 1000 сомдун эсебинен эсептелет).
11. Бардык жолокпулдардан киреше салыгы жана Социалдык коргоого чегеруулор кармалгандыгына коњул буруу (кармалбайт).
12. Эсепчи райондук же шаардык социалдык коргоо башкармалыктарына эмгек акы фондунан толонуп берилген кош бойлуулук жана торот боюнча жолокпул боюнча 11-кундон тартып, расымдык (соок коюу) боюнча жолокпулду республикалык бюджеттен кайтарып алуу боюнча отчет бергенине коњул буруу (каражатты кайтарып берууго алар милдеттуу, анткени билим беруу уюмдары ар бир жанга каржылоо туруно откорулгон).
13. Кош бойлуулук жана торот боюнча жолокпулдун, расымдык (соок коюу) боюнча жолокпулдун толонуу моонотторуно коњул буруу (жолокпул иш беруучу тарабынан оз убагында толонууго тийиш, булл каражаттар отчет бергенден кийин республикалык бюджеттен кайтарылып берилет).
14. Кызматкер эмгек оргуу учурунда ооруп калган болсо, ага жолокпул толонгонбу, мындай учурда анын эмгек оргуусу узартылганбы?
15. Чукул эмгек келишими боюнча кабыл алынган кызматкерлерге жолокпул толоого коњул буруу керек (жолокпул жалпы негизде толонот).
16. Кызматкерге оорусу же кош бойлуулугу боюнча эмгекке жарамсыздык баракчасын анын чукул эмгек келишиминин мооноту аяктоо алдында тапшырса, алар боюнча жолокпул берилеби? (ооба, берилет, анткени кызматкер ишинен бошоно элек).
17. Иштеген пенсиядагы кызматкерге оорусу боюнча жолокпул толонобу? (ооба, пенсия алгандыгына карабастан, жолокпул жалпы негизде толонот).
18. Ондуруштук мертинуу боюнча толонобу? (оорусунун бардык убагы учун 100 пайыз олчомундо толонот).
19. Мертинуу корсотулгон эмгекке жарамсыздык баракчаларынын толтурулушуна айрыкча коњул буруу керек (эмгекке жарамсыздык баракчаларына Н-1 формасы, же тиричилик мертинуусу тыянагы менен комиссия чечкен акт тиркелгенби? Эгер алар тиркелбесе, жолокпул чектелбейт).
20. Кайтыш болгон кызматкерге орточо айлык эмгек акысы, ал эми анын багуусундагы уй-було мучосуно анын 50 пайыз олчомундо расымдык (соок коюуга) жолокпул берилээрине коњул буруу керек («Жобонун»» 28-пункту).
21. Бийик тоолуу жана алыскы аймактарда иштеген кызматкерге расымдык (соок коюуга) жолокпул коэффициенттерсиз толонот («Жобонун» 5-пункту).
К.НИЯЗБЕКОВ,
Борбордук Комитеттин эмгек акы жана социалдык-экономикалык болумунун башкы инспектору
В помощь профактиву отрасли
ПАМЯТКА
по осуществлению обественного контроля профкомами образовательных организаций республики (обкомами, райкомами, горкомами отраслевого профсоюза) за порядком назначения, выплатой и размере пособий по временной нетрудоспособности, беременности, родам и ритуальных пособий
- Имеется ли (у бухгалтера а/о) и в образовательной организации Положение «О порядке назначения, выплаты и размере пособия по временной нетрудоспособности, пособий по беременности и родам» и Положение «О порядке назначения и выплате ритуального пособия (на погребение)», утвержденные постановлением Правительства КР от 11.11.11г. № 727.
- Обратить внимание на оформление больничных листов (проставлены ли в них даты праздничных и выходных дней, указана ли сумма заработной платы, стаж работы и размер процентов, применяемый при оплате, наличие росписи администрации и печати образовательной организации).
- Имеет ли бухгалтерия (администрация) список лиц, которым пособие по болезни оплачивается в 100% размере (п. 42 «Положение»)
- Из какой суммы заработной платы болею‰его (беременности и родам) производится начисление пособий (п. 60 «Положение», из фактической заработной платы трех месяцев перед наступлением болезни или отпуска по беременности).
- Обратить внимание на начисление пособий болею‰им, имею‰им стаж до 5 лет, до 8 лет и 8 лет и выше.
- Вошли ли в начисление пособий суммы стимулирую‰их выплат (если выплаты произведены позднее начисленного пособия, то пособие подлежит перерасчету).
- Обратить внимание входят ли в средний заработок при начислении пособий доплаты и надбавки за работу в районах высокогорья (п. 47 «Положение», должны входить)
- Из каких средств производится выплата пособий по беременности и родам или при усыновлении ребенка в возрасте до 3 месяцев (п. 43 «Положение»)
- Какие суммы не учитываются в фактическом заработке за 3 месяца при исчислении пособий? (п. 57 «Положение», единовременная выплата, не относя‰аяся к системе оплаты труда, компенсации за неиспользованный отпуск, выходное пособие, доплата за совме‰ение и оплата по совместительству).
- Обратить внимание на начисление пособия жен‰ины, находя‰ейся в отпуске по уходу за ребенком до 1,5лет или 3 лет, и представившей бюллетень по беременности 2 (3) ребенком (п. 55 «Положение», жен‰ина- учительница ежегодно тарифицируется на новый учебный год, несмотря на то, что она находится в отпуске без содержания по уходу за ребенком. Из заработной платы, установленной ей тарификацией, будет исчисляться пособие по беременности и родам ((10 рабочих дней) за 2 или 3 ребенка, с 11 рабочего дня из расчета 1000 сомов).
- Обратить внимание взимаются ли из всех пособий подоходный налог и отчисление в Социальный фонд (нет, не взимаются).
- Отчитывается ли бухгалтер в районном управлении социальной за‰иты за выплаченное пособие по беременности и родам с 11 рабочего дня или пособие на погребение с целью возвра‰ения из республиканского бюджета выплаченных сумм из фонда оплаты труда (Возвратить деньги обязательно, т.к. организации образования перешли на подушевую форму финансирования).
- Обратить внимание на сроки выплаты пособий по беременности и на погребение (Пособия своевременно выплачиваются работодателем из фонда оплаты труда, затем после отчета данные средства из республиканского бюджета возме‰аются).
- Выплачивалось ли пособие в случае болезни работника во время его трудового отпуска, продлевался ли в этом случае его трудовой отпуск (отгулы).
- Обратить внимание на выплату пособий работаю‰им, принятым по срочному трудовому договору (Выплачивается пособие на об‰их основаниях).
- Выплачено ли пособие по болезни или беременности в случае представления работником бюллетеня перед самым окончанием его срочного трудового договора (Да, выплачивается, т.к. работник е‰е не уволен).
- Выплачивается ли пособие по болезни работаю‰ему пенсионеру (Да, выплачивается на об‰их основаниях, несмотря на получение пенсии).
- Как произведена выплата пособия по производственной травме (100% размере за весь период болезни).
- Обратить особое внимание на оформление бюллетеней, где указана травма (Имеется ли при бюллетене форма Н-1 или акт расследования комиссии факта травматизма с выводом «бытовая травма». В случае отсутствия их пособие не назначается).
- Какая сумма пособия выплачивается на погребение умершего работника или члена семьи, находя‰егося на иждивении работаю‰его (п. 28 «Положение», выплачивается среднемесячная заработная плата, установленная по республике, и 50% еµ).
- Обратить внимание на размер пособий на погребение работаю‰его или члена семьи работаю‰его в районах высокогорья и отдельных зонах (п.5 «Положение», пособие на погребение выплачивается без применения коэффициентов).
Л.П.ОЛИМПИЕВА,
зав.отделом заработной платы и
социально-экономического отдела ЦК профсоюза
Нам отвечают
Центральный комитет профсоюза работников
образования и науки Кыргызской Республики
Уважаемый Асылбек Токтогулович!
Министерство образования и науки Кыргызской Республики, рассмотрев Ваше письмо об отмене налога на специальные средства образовательных организаций, сооб‰ает:
Начиная практически со времени введения налога на специальные средства для бюджетных организаций, неоднократно, как отдельными депутатами, так и группами депутатов Жогорку Кенеша Кыргызской Республики, ставится вопрос об освобождении образовательных организаций от налгоа на специальные средства, но, Правительство Кыргызской республики на все эти предложения депутатов давало отрицательные заключения.
Основная причина отрицательного заключения Правительства Кыргызской Республики- уменшения доходной части республиканского бюджета.
При принятии предлагаемых законопроектов изменения ожидаются потери доходной части бюджета. Для снижения ставки или расширения перечня представляемых налоговых освобождений необходимо сначала определить соответствую‰ие альтернативные источники по компенсации прямых потерь бюджета. В противном случае, уменшение доходной части бюджета может привести к отрицательным последствиям.
По данным министерства финансов Кыргызской Республики, освобождение от налога на специальные средства бюджетных организаций приведет к потерям доходов республиканского бюджета на сумму свыше 626, 0 млн. сомов.
Кроме того, в заключении Правительство Кыргызской Республики отмечается, что помимо пополнения доходной части бюджета, налог на специальные средства предназначен для осу‰ествления контроля со стороны государства, за движением финансовых ресурсов (денежных средств) бюджетных организаций, оказываю‰их платные услуги.
М.ОРОЗБЕКОВ,
Заместитель министра образования и науки
Кыргызской Республики
№ 04-7∕766 от 16.02.2012.
ЖОГОРКУ ОКУУ ЖАЙЛАРЫ УЧУН
ПАЙДАЛУУ СЕМИНАР
2012-жылдын 14-мартында И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик университетинин жыйындар залында Кыргыз Республикасынын «Эмгекти коргоо» мыйзамына ылайык жогорку окуу жайлардын кызматкерлерин эмгекти коргоо талаптарына окутууга жана аттестациялоого карата окуу-семинары болуп отту.
Окуу-семинарга Бишкек шаарындагы жогорку окуу жайлардын эмгекти коргоо боюнча жооптуу адистери: чарба иштерин жургузуучу проректорлору, эмгекти коргоо жана техникалык коопсуздукту сактоо боюнча инженерлери, студенттик шаарчалардын жетекчилери жана коменданттары, Ысык-Кул областынын Каракол шаарынан К.Тыныстанов атындагы университеттин, Талас шаарындагы мамлекеттик университеттин жана Токмок шаарындагы техникалык институттун бириккен профсоюз комитеттеринин торагалары катышышты.
Окуу-семинарын билим жана илим кызматкерлер профсоюзунун БКнин торагасы А.Токтогулов ачып, республиканын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюз уюмдарынын эмгекти коргоо жаатында жасап жаткан жањы саамалыктары жонундо айтып берди. Андан кийин соз алган И.Арабаев атындагы КМУнун ректору, профессор Т.Абдырахманов университеттин администрациясы тарабынан эмгекти коргоо багыты боюнча аткарылып жаткан алгылыктуу иш чараларга, аларды козомолдоп жаткан профкомдун аракеттерине, окуу жайында эмгектенууго тузулгон шарттарга, эмгекти коргоо жаатында уюштурулуп жаткан иштерге кењири токтолуп отту жана бул семинарда ото актуалдуу маселе каралып жаткандыгын баса белгиледи.
Окуу-семинарынын кун тартибине коюлган маселе боюнча Борбордук Комитеттин эмгекти коргоо боюнча башкы техникалык инспектору Т.Ш.Ибраимов билдируу жасап, 2010- жана 2011-жылдарда эмгекти коргоо боюнча республиканын билим беруу уюмдарында аткарылган иштер боюнча цифралык отчетту экранда чагылдыруу менен корсотуп отту.
Семинардын андан аркы болугундо ага катышуучулар 8 тайпага болунушуп, ар бир тайпага бештен суроолор таркатылып берилди, б.а. окуу -семинар андан ары интерактивдоо ыкма менен отту.
Суроолор негизинен КРнын 2003-жылдын 1-августундагы № 167 «Эмгекти коргоо» жонундо мыйзамына жана КРнын Окмотунун 2011-жылдын 11-ноябрындагы № 727 токтому менен бекитилген «Убактылуу эмгекке жарамсыздыгы боюнча жолокпулду дайындоо, толоо тартиби жана олчому жонундо» жобого негизделип тузулгон.
Ар бир тайпадан бирден окул туруп, суроонун жообун айтып, калган тайпалар кошумчалап жооп берип жатышты. Тайпадагы жооптордун тууралыгына Токторалы Шамкеевич толук тушундурмо берип, берилген кошумча суроолорго жооп берди.
Андан соњ И.Арабаев атындагы университеттин бириккен профсоюз комитетинин торагасы Эрмек Шакирович Бектуров экранга корсотуу менен эмгекти коргоо боюнча жургузулуп жаткан иш чараларына кењири токтолуп отту. Катышуучулар тарабынан берилген суроолорго Токторалы Шамкеевич тарабынан толук кандуу жооптор алынды. Бири-бири менен тажрыйба алмашуу жана кызыктуу маек куру менен семинар оз ишин жыйынтыктады. Жалпысынан окуу-семинары койгон максатына жетти жана жогорку дењгээлде отту деп эсептейм.
Ч.С.КАДЫРОВА,
Ж.Баласагын атындагы КУУнун
эмгекти коргоо жана техникалык
коопсуздукту сактоо боюнча башкы адиси
Ынтымак-ийгиликтин ачкычы
Ысык-Кол областындагы Туп районунун Арал айылындагы Ж.Ашымов атындагы № 20 жалпы орто мектебинде 31 мугалим, 10 техникалык кызматкер эмгектенишет. Мугалимдерден 12си Кыргыз Республикасынын билим беруусунун отличниги, 2оо билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун отличниги наамдарына ээ болушкан. 1999-жыл – мектептин тарыхында бурулуш жыл болгон: мурдагы директор ишинен кеткенде жалпы жамаат ийри олтуруп, туз кењешип дегендей, оз каалоолору менен директорду, анын орун басарларын, кесиптик кошундун торайымын шайлап алышкан. Тажрыйбалуу мугалим, иши жана журуш-турушу менен кесиптештерине улгу болгон Гулжамал Акуновна Жањыбаева директор болуп дайындалгандан тартып мектепте ынтымак орноп, окутуу жана тарбыялоо иштеринде ийгилик жаралып келатат. Мектеп 2005-жылдан бери 8 жыл катары менен Туп районунун билим беруу уюмдарынын арасында биринчиликти колдон чыгара элек. Ал эми 2011-жылы «Республиканын айыл мектептеринин кароо-сынагына» катышып, 1-орунду жењип алды, мурдагы мамлекет башчыбыз Р.Отунбаеванын колунан Ардак грамота жана 70000 сом акчалай сыйлык алган директордун кубанычын кесиптештери тењ болушконуно райондун коомчулугу кубо.
Ушундай бараандуу ийгиликтердин жаралышында профсоюз уюмунун торайымы Рыскул Ракымжановна Султанбаеванын кошкон салымы зор. Ал бул коомдук кызматка директор менен удаалаш 1999-жылдын ноябрь айында шайланган. Ошол кундон тартып озунун уюштургучтугун жана эмгекчилдигин корсотуп, кесиптештеринин актай алды десек жањылышпайбыз. Профсоюз каанасын жасалгалап, тиешелуу иш кагаздары менен толуктады. Мугалимдердин коњулун которгон майрамдык кечелерди откоруп, ардагерлерди эс алууга салтанаттуу узатуу уюштуруп, маданий-массалык иштерди жолго коюп келатат. Ишинин акыбети да кайтып, райондун жана областтын билим беруу коомчулугуна таанылды. 2001-жылы «Туп районунун билим беруу уюмдарынын мыкты профкому» кароо-сынагында Ардак грамота жана акчалай сыйлык менен сыйланган, областтык турга катышууга жолдомо алган. Ал эми областтык турда байгелуу 3-орунга татып, жењуучу таанылган. 2003-жылы «Мыкты профсоюз каанасы» областтык кароо-сынагында Ардак грамотага арзыган. 2004-жыл дагы Рыскул Ракымжановна учун жемиштуу болду: коп жылдык ак ниет эмгеги Кыргыз Республикасынын билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Борбордук Комитетинин Ардак грамотасына татыктуу кылды. 2006-жылы ага «Билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун отличниги» тош белгиси ыйгарылды. Мына ушул сыйлыктардын баары Рыскул Ракымжановнанын жетишкен ийгиликтеринин кубосу десек болот.
Бекеринен мектептин ардагер кыргыз тили жана адабияты мугалими Аманат Букуев ага 8-мартка арнап томонкудой ыр чыгарбаса керек:
Бизде бар кызмат ото чоњ,
Анысы ким? Ал-профком.
Ушундай эле иштесе,
Ишенимди берген соњ.
Бек болсун колдо ушул бооњ.
Кут болсун келген майрамыњ,
Майрамы мартын орошон!
Чындыгында Рыскул Ракымжановна абдан таланттуу, чыгармачыл адам. Оз ишин суйуп берилген чыныгы мугалим, окуучуларынын суйуктуу эжеси экендиги талашсыз. Мектептеги бардык иштер профсоюздун жардамы менен аткарылат: кааналардын, залдардын, айлана-чойронун тазалыгына коз салат, эмгек тартибинин сакталышын катуу карайт, ремонт иштерине, мектептин жылуулугуна, техникалык коопсуздук эрежелеринин сакталышына козомол жургузуп турат. Ар токсондук сайын профсоюздук чогулуш отуп, маанилуу маселелерди талкуулоону ортого салат, ай сайын комиссияларынын кењешмелерин чакырат. Ким болбосун кемчилигин бетке айтат, аларды жойгонго басым жасап комоктошот. «Адамдын коњулу-гул» дегендей, ар бир мугалимдин жана кызматкердин туулган кундорун куттуктаган баракчаларды илип, алардын кубанычтарына ортоктош болот.
Мектеп администрациясы жана профком мектептин алма багына жана тажрыйба жерине коп коњул бурушат. Жарым гектар алма бактан алма узуп алышат, картошка, пияз, сабиз остуруп журушот, аларды мектепте сакташып, жамаат мучолорунон керектоолоруно жумшашат. Ал тугул мектепте оздук чарба тузууго да жетишишкен: анда 10 гектар айдоо жери бар, 10 кой, 1 уй торпогу менен асыралууда.
Бир соз менен айтканда, мектептин профсоюз уюмунун иштери мактоого татырлык. Айыл окмоту жана мектеп администрациясы менен тузулгон уч тараптуу келишимдин аткарылышына дайыма козомол жасап турат. Ага ылайык билимдерин жогорулатууга барышкан мугалимдердин жол керелерин толоп беруу жургузулуудо, уйго муктаждарга жер участоктору болунуп берилуудо.
2011-жылдын жыйынтыгы менен республиканын билим беруу уюмдарынын профсоюз уюмдарынын ортосунда уюштурулган «Жылдын мыкты профсоюз уюму» кароо-сынагына активдуу катышкан Рыскул Ракымжановна байгелуу учунчу орунга татып, атайын диплом жана баалуу белек менен сыйланды. Сыйлыгыњыз кут болсун, Рыскул Ракымжановна, сизге бекем ден соолук, иштерињизге ийгилик, уй-булолук бакыт каалайбыз.
М.СЫДЫКОВ,
билим жана илим кызматкерлеринин профсоюзунун Туп райондук комитетинин торагасы
Суроттордо: профсоюз уюмунун жыйыны отуудо;
мугалимдердин бир тобу (томондо)